อุทยานแห่งชาติภูหินจอมธาตุ – ภูพระบาท

อุทยานแห่งชาติภูหินจอมธาตุ - ภูพระบาท (เตรียมการ) (เปิด) (Phu Hin Chom That- Phu Phrabat) / ภูผายา (เดิม)

ที่ตั้งและข้อมูลทั่วไป
สถานที่ติดต่อ : หมู่ที่ 11 ตำบลกุดจับ อำเภอกุดจับ จังหวัดอุดรธานี 41250

E-mail : Phupaya.nationalpark@gmail.com

โทรศัพท์ : 098 102 3231

หัวหน้าอุทยานแห่งชาติ: นายกิตติชัย คะอังกุ
ตำแหน่ง : นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ

อัตราค่าบริการเข้าอุทยานแห่งชาติ
--ยังไม่เสียค่าบริการ--

ร้านค้าสวัสดิการ
ไม่มีร้านค้า ร้านอาหาร นักท่องเที่ยวควรจัดเตรียมไป

สัญญาณโทรศัพท์ในพื้นที่
บริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติ : AIS, TRUE, DTAC

ข้อมูลรายละเอียดของการสำรวจพื้นที่เพื่อจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ
1. ประวัติความเป็นมา
1.1 สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 10 (อุดรธานี) ได้รับรายงานจากหัวหน้าโครงการพัฒนาป่าเก่ากลอยนากลาง (2) จังหวัดหนองบัวลำภู เสนอความเห็นร่วมกับหน่วยงานของกรมป่าไม้ในพื้นที่ ว่ามีการตรวจยึดไม้สักในป่าสงวนแห่งชาติป่าเก่ากลอยและป่านากลาง จังหวัดหนองบัวลำภู เห็นสมควรมีมาตรการในการคุ้มครองพื้นที่ โดยการกำหนดพื้นที่ให้เป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่า วนอุทยาน หรืออุทยานแห่งชาติตามความเหมาะสมต่อไป
1.2 ต่อมาสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 10 (อุดรธานี) ได้มีคำสั่งสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 10 (อุดรธานี) ที่ 214/2554 ลงวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ.2554 เรื่อง ให้ข้าราชการออกสำรวจพื้นที่เพื่อกำหนดให้เป็นอุทยานแห่งชาติ โดยหมอบหมายให้ นายชัยวัตต์ หัสกรรจ์ นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ หัวหน้าวนอุทยานภูหินจอมธาตุ จังหวัดอุดรธานี (ขณะนั้น) ออกไปดำเนินการสำรวจในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเก่ากลอย-นากลาง และพื้นที่บริเวณใกล้เคียง เพื่อเสนอกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธ์พืช ในการกำหนดเป็น เขตอุทยานแห่งชาติ ตามระเบียบต่อไป นายชัยวัตต์ หัสกรรจ์ หัวหน้าวนอุทยานภูหินจอมธาตุ จึงได้จัดทำรายงานการสำรวจพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเก่ากลอยและป่านากลาง และพื้นที่บริเวณใกล้เคียง ประกอบด้วย ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขือน้ำ จังหวัดอุดรธานี ป่าสงวนแห่งชาติป่ากุดจับ จังหวัดอุดรธานี และป่าสงวนแห่งชาติ ป่าโคกผาดำ ป่าโคกหนองข่า และป่าภูบอบิด จังหวัดเลย เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่มีแนวเขต ใกล้เคียงกัน และเป็นพื้นที่แหล่งต้นน้ำลำธารมีทรัพยากรป่าไม้ สัตว์ป่า และความหลากหลายทางชีวภาพ รวมทั้งมีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่โดดเด่นสวยงามหลายแห่ง เหมาะสำหรับการจัดตั้งเป็นเขตอุทยานแห่งชาติอย่างยิ่ง ซึ่ง1.2 สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 10 (อุดรธานี) ได้รายงานข้อมูลเบื้องต้นดังกล่าวให้กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ทราบ ตามหนังสือสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 10 (อุดรธานี) ที่ ทส 0920.6/5685 ลงวันที่ 28 กันยายน 2554
1.3 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้แจ้งกรมป่าไม้เพื่อโปรดพิจารณาให้ความเห็นชอบในการกำหนดพื้นที่เป็นอุทยานแห่งชาติ และโปรดใช้อำนาจตามมาตรา 19 แห่งพระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 สั่งเป็นหนังสือให้พนักงานเจ้าหน้าที่ของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช สามารถเข้าควบคุม ดูแล รักษา หรือบำรุงป่าสงวนแห่งชาติในระหว่างการจัดตั้งพื้นที่ดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติตามกฎหมายต่อไป ตามหนังสือกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ที่ ทส 0910.502/8361 ลงวันที่ 17 พฤษภาคม 2555
1.4 กรมป่าไม้ ได้ให้ความเห็นชอบในการใช้อำนาจตามมาตรา 19 แห่งพระราชบัญญัติ ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ดำเนินการกำหนดเขตพื้นที่ ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าเขือน้ำ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี เนื้อที่ 21,600 ไร่ ป่าสงวนแห่งชาติป่ากุดจับ อำเภอกุดจับ จังหวัดอุดรธานี เนื้อที่ 17,300 ไร่ ป่าสงวนแห่งชาติป่าเก่ากลอย-นากลาง อำเภอนากลาง อำเภอนาวัง และอำเภอสุวรรณคูหา จังหวัดหนองบัวลำภู เนื้อที่ 91,000 ไร่ และป่าสงวนแห่งชาติป่าโคกผาดำ ป่าโคกหนองข่าและป่าภูบ่อบิด อำเภอนาด้วง จังหวัดเลย เนื้อที่ 46,800 ไร่ รวมเนื้อที่ทั้งสิ้น 176,700 ไร่ ให้เป็นเขตอุทยานแห่งชาติ โดยขอให้กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กันเขตพื้นที่ที่กรมป่าไม้อนุญาต ให้ภาครัฐและเอกชนเข้าทำประโยชน์พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติออกก่อนที่จะกำหนดเป็นเขตอุทยานแห่งชาติ โดยประสานกับกรมทรัพยากรธรณีซึ่งได้มีการออกอาชญาบัตรสำรวจแร่ อาชญาบัตรพิเศษสำรวจแร่อยู่ก่อนแล้ว และกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติเกี่ยวกับสัมปทานปิโตรเลียม ทั้งนี้ไม่ให้เกิดปัญหาและอุปสรรคในการบริหารจัดการอุทยานแห่งชาติในภายภาคหน้าต่อไป ตามหนังสือกรมป่าไม้ ที่ ทส 1610.2/5224 ลงวันที่ 28 มีนาคม 2556
1.5 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้มีคำสั่งให้ข้าราชการสังกัดสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 10 (อุดรธานี) ไปดำเนินการสำรวจพื้นที่เพื่อประกาศจัดตั้งอุทยานแห่งชาติภูผายา จังหวัดเลย จังหวัดหนองบัวลำภู และจังหวัดอุดรธานี และควบคุมพื้นที่มิให้มีการบุกรุก แผ้วถาง และทำลาย ตามคำสั่งกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ที่ 333/2559 ลงวันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2559 2.4 นายธงชัย นาราษฎร์ นักวิชาการป่าไม้ปฏิบัติการ สังกัดส่วนอุทยานแห่งชาติ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ ๑๐ (อุดรธานี) พร้อมด้วยคณะเจ้าหน้าที่วนอุทยานภูหินจอมธาตุ ได้ไปดำเนินการสำรวจพื้นที่ เพื่อจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติภูผายา จังหวัดเลย จังหวัดหนองบัวลำภู และจังหวัดอุดรธานี และควบคุมพื้นที่ มิให้มีการบุกรุก แผ้วถาง และทำลาย ประสานงานร่วมกับเจ้าหน้าที่กรมป่าไม้ และหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง ร่วมดำเนินการสำรวจพื้นที่ ที่พิจารณาแล้วเห็นว่ามีความเหมาะสมที่จะกำหนดเป็นเขตอุทยานแห่งชาติ หรือผนวกเข้าเป็นอุทยานแห่งชาติ พร้อมทั้งจัดทำแผนที่ 1 : 50,000 และจัดทำข้อมูลการสำรวจเบื้องต้นเป็นรูปเล่ม พร้อมแผ่นบันทึกข้อมูล รายงานผลให้กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ผ่านสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ ๑๐ (อุดรธานี) เพื่อโปรดพิจารณาต่อไป
2. ความเป็นมาของพื้นที่สำรวจ
2.1 พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขือน้ำ จังหวัดอุดรธานี กำหนดให้เป็นป่าสงวนแห่งชาติ โดยกฎกระทรวงฉบับที่ 745 (พ.ศ. 2518) เพื่อรักษาสภาพป่า ของป่า และทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ ไว้จากผลการจำแนกเขตการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่ดินและป่าไม้ ตามมติคณะรัฐมนตรี (Zoning) มีพื้นที่รวมทั้งสิ้น 321,975 ไร่ เป็นพื้นที่ป่า เพื่อเศรษฐกิจ (โซน E) เนื้อที่ 289,875 ไร่ และพื้นที่ป่าเพื่อการอนุรักษ์ (โซน C) เนื้อที่ 31,200 ไร่ สำหรับพื้นที่โซน E ได้ส่งมอบให้ ส.ป.ก. ทั้งผืน จึงคงเหลือพื้นที่ โซน C เนื้อที่ 31,200 ไร่
2.2 พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่ากุดจับ จังหวัดอุดรธานี กำหนดให้เป็นเขตป่าสงวนแห่งชาติ โดยกระทรวงฉบับที่ 199 (พ.ศ.2510) เพื่อรักษาสภาพป่า ของป่าและทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ ไว้จากการจำแนกเขตการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่ดิน และป่าไม้ ตามมติคณะรัฐมนตรี (Zoning) มีพื้นที่รวมทั้งสิ้น 121,500 ไร่ เป็นพื้นที่ป่าเพื่อเกษตรกรรม (โซน A) เนื้อที่ 83,850 ไร่ เป็นพื้นที่ป่าเพื่อเศรษฐกิจ (โซน E) เนื้อที่ 18,400 ไร่ และพื้นที่ป่าเพื่อการอนุรักษ์ (โซน C) เนื้อที่ 19,250 ไร่ สำหรับพื้นที่โซน A และโซน E ได้ส่งมอบให้ ส.ป.ก.ทั้งผืน จึงคงเหลือพื้นที่โซน C เนื้อที่ 19,250 ไร่
2.3 พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเก่ากลอย-นากลาง จังหวัดหนองบัวลำภู กำหนดให้เป็นป่าสงวนแห่งชาติโดยมีกฎกระทรวงฉบับที่ 942 (พ.ศ.2524) เพื่อรักษาสภาพป่าไม้ ของป่า และทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ ไว้จากผลการจำแนกเขตการใช้ประโยชน์ทรัพยากรที่ดินและป่าไม้ ตามมติคณะรัฐมนตรี (Zoning) มีพื้นที่รวมทั้งสิ้น 846,075 ไร่ เป็นพื้นที่ป่าเพื่อเกษตรกรรม (โซน A) เนื้อที่ 146,300 ไร่ พื้นที่ป่าเศรษฐกิจ (โซน E) เนื้อที่ 561,725 ไร่ และพื้นที่ป่าเพื่อการอนุรักษ์(โซน C) เนื้อที่ 138,050 ไร่ ต่อมารัฐบาลมีนโยบาย ส่งมอบพื้นที่ป่า โซน E และ โซน A ให้ ส.ป.ก. นำไปปฏิรูปที่ดินทั้งผืน จึงคงเหลือเฉพาะพื้นที่โซน C รวมเนื้อที่ 138,050 ไร่
2.4 พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าโคกผาดำ ป่าโคกหนองข่า และป่าภูบอบิด จังหวัดเลย กำหนดให้เป็นเขตป่าสงวนแห่งชาติ โดยกฎกระทรวง ฉบับที่ 353(พ.ศ.2511) เพื่อรักษาสภาพป่าไม้ ของป่าและทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ ไว้จากผลการจำแนกเขตการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่ดินและป่าไม้ ตามมติคณะรัฐมนตรี (Zoning) มีพื้นที่รวมทั้งสิ้น 414,700 ไร่ เป็นพื้นที่ป่าเพื่อเศรษฐกิจ (โซน E) เนื้อที่ 267,175 ไร่ และพื้นที่ป่าเพื่อการอนุรักษ์ (โซน C) เนื้อที่ 147,525 ไร่ สำหรับพื้นที่ป่าโซน E ได้ส่งมอบให้ ส.ป.ก.ทั้งผืน จึงคงเหลือพื้นที่โซน C เนื้อที่ 147,525 ไร่
3. จุดที่ตั้งของพื้นที่และขอบเขตการสำรวจ เนื้อที่ประมาณ 147,000 ไร่ (ปรับปรุง ปี 2560)
3.1 จำแนกพื้นที่ตามสภาพภูมิประเทศ ดังนี้
1) บริเวณภูพระบาทบัวบก เนื้อที่ประมาณ 7,445 ไร่ (เดิมเนื้อที่ 7,137 ไร่)
2) บริเวณภูพระบาทบัวบาน เนื้อที่ประมาณ 19,895 ไร่ (เดิมสำรวจปี 2554 เนื้อที่ 14,111 ไร่)
3) บริเวณภูผาแดง เนื้อที่ประมาณ 13,106 ไร่ (เดิมเนื้อที่ประมาณ 11,750 ไร่)
4) บริเวณภูหินจอมธาตุ ภูพานน้อย เนื้อที่ประมาณ 36,470 ไร่ (เดิมเนื้อที่ประมาณ 25,284 ไร่)
5) บริเวณภูผากูบ (ถ้ำสุวรรณคูหา) เนื้อที่ประมาณ 1,365 ไร่ (เดิมเนื้อที่ประมาณ 1,561 ไร่
6) บริเวณภูผายา เนื้อที่ประมาณ 4,950 ไร่ (เดิมเนื้อที่ 6,453 ไร่)
7) บริเวณภูผาเวียง ภูแปลก และภูซางใหญ่ (โครงการพัฒนาป่าเก่ากลอย-ป่านากลาง 1, 2, 3)
เนื้อที่ประมาณ 52,910 ไร่ (เดิมเนื้อที่ 101,968 ไร่)
8) บริเวณภูรัง ภูข้าว (ถ้ำเอราวัณ) เนื้อที่ประมาณ 10,859 ไร่ (เดิมเนื้อที่ 10,887 ไร่)
รวมเป็นเนื้อที่รวมทั้งสิ้นประมาณ 147,000 ไร่ (เดิมเนื้อที่ 176,700 ไร่)
3.2 จำแนกพื้นที่ตามขอบเขตป่าสงวนแห่งชาติ ดังนี้
1) ป่าสงวนแห่งชาติป่าเก่ากลอย-นากลาง จังหวัดหนองบัวลำภู เนื้อที่ 84,234 ไร่
2) ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขือน้ำ จังหวัดอุดรธานี เนื้อที่ 28,664 ไร่
3) ป่าสงวนแห่งชาติป่ากุดจับ จังหวัดอุดรธานี เนื้อที่ 18,382 ไร่
4) ป่าสงวนแห่งชาติป่าโคกผาดำ ป่าโคกหนองข่าและป่าภูบอบิด จังหวัดเลย เนื้อที่ 8,961 ไร่
5) ป่าสงวนแห่งชาติป่านายูงและป่าน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี เนื้อที่ 3,531 ไร่
6) นอกพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ เนื้อที่ 3,228 ไร่
รวมเป็นเนื้อที่รวมทั้งสิ้นประมาณ 147,000 ไร่ (เดิมเนื้อที่ 176,700 ไร่)

สถานที่ท่องเที่ยว
ถ้ำเอราวัณ
ถ้ำผาเวียง
รอยพระบาท
ภูแปลก
หินจอมธาตุ
จุดชมทิวทัศน์ผาแดง
น้ำตกตาดน้อย

ขนาดพื้นที่
147193.82 ไร่

ลักษณะภูมิประเทศ
บริเวณพื้นที่สำรวจ มีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาและเนินเขาสลับซับซ้อน เป็นบริเวณกว้างมีความลาดชันค่อนข้างมากโดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณพื้นที่ที่มีภูเขาตั้งอยู่เพียงลูกเดียว ได้แก่ ภูผากูก ภูผายา ภูผาเวียง และภูรัง เป็นต้น มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง บริเวณภูแปลก 607 เมตร ภูรัง (ถ้ำเอราวัณ) 455 เมตร ภูซาง 569 เมตร ภูผาแดง 524 เมตร และมีค่าความสูงจากระดับน้ำทะเลเฉลี่ยอยู่ระหว่าง 205 – 607 เมตร สำหรับบริเวณเนินเขามีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 200 – 400 เมตร ส่วนใหญ่ดินเป็นดินร่วนปนทราย และดินลูกรัง สลับกับหินทรายโผล่กระจัดกระจายทั่วพื้นที่ ชนิดหินเป็นหินทราย ได้แก่ บริเวณภูพระบาทบัวบาน ภูผาแดง และภูหินจอมธาตุ เป็นต้น และสำหรับบริเวณเนินเขามีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 400 เมตร ขึ้นไป ส่วนใหญ่ดินเป็นดินร่วนปนทราย สลับกับหินปูนโผล่กระจัดกระจายทั่วพื้นที่ ชนิดหินเป็นภูเขาหินปูน ได้แก่ ภูผากูก (ถ้ำสุวรรณคูหา) ภูผายา ภูผาเวียง และภูรัง (ถ้ำเอราวัณ)

ลักษณะภูมิอากาศ
ลักษณะภูมิอากาศโดยทั่วไป ค่อนข้างร้อน อุณหภูมิต่ำสุดระหว่าง 15-25 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุดระหว่าง 25-32 องศาเซลเซียส โดยมีอุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปีประมาณ 25 องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนโดยเฉลี่ย 1,650 มิลลิเมตรต่อปี มีฤดูกาล 3 ฤดู ดังนี้

ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือน พฤษภาคม-ตุลาคม

ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือน พฤศจิกายน-กุมภาพันธ์

ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือน มีนาคม-เมษายน